Eerste hulp bij nieuwe job – deel 1: Solliciteren

Solliciteren kan gevaarlijk zijn

De dag van vandaag kan je niet genoeg op je hoede zijn. Het is blijkbaar niet langer vanzelfsprekend dat je als mens ook goed wil zijn voor je medemens. Elke actie die je onderneemt, elke situatie waarin je verzeild geraakt, hoe banaal of natuurlijk ook, kan gevaarlijk zijn, ook solliciteren!

Bedenk even het volgende:

• In principe kan elk bedrijf zich registreren bij vdab en een vacature online zetten.
• Bij een sollicitatie geef je een cv af, ofwel het meest complete document bij uitstek! Al je gegevens staan erin: waar je woont, waar je nu nog werkt, etc.

Ook voor solliciteren geldt dus: blijf op je hoede! Je komt de meest vreemde zaken tegen!

EEN GETUIGENIS:

“Op de vdab website zag ik een droomvacature staan:

1 REDACTRICE (m/v)

Voor het samenstellen en promoten van verschillende brochures via PC (web).

Verwacht:

• Een goed en vlot voorkomen
• Zelfstandig kunnen werken
• Vereiste studies: niet van belang
• Werkervaring: niet van belang

Biedt:

Gewoon contract van onbepaalde duur

Tijdsregeling: deeltijds – 20 uren per week, te presteren op 3 dagen

Ik reageerde nog dezelfde dag want ik wou deze job érg graag. Ik stuurde mijn sollicitatie via e-mail naar de vrouw die als contactpersoon in de vacature vermeld stond: cv, motivatiebrief en een aantal gepresteerde artikels (hoewel er stond: geen ervaring vereist, waren deze blijkbaar wel vereist). Ik kreeg snel een kort mailtje terug:

Geachte,

Gelieve ons te telefoneren op nummer x aub

Groeten

Verder geen handtekening, afzender of uitleg, vreemd. Maar in mijn enthousiasme deed ik toch meteen wat werd gevraagd. Hoewel de mail afkomstig was van een vrouw, kreeg ik de voicemail van een man te horen. Toen ik hem uiteindelijk te pakken kreeg en een afspraak kon vastleggen ’s avonds laat (want dan was hij nog op kantoor), gaf hij me complimentjes over mijn motivatie. Ik had immers al een paar keer gemaild en gebeld. Dat bewees hoe enthousiast ik was.

Na mijn eerste afspraak op het kantoor, kwam ik erg verward thuis. De job leek te mooi om waar te zijn:

• Ik kreeg veel meer betaald dan voor de job die ik toen had (+ nog tal van voordelen), hoewel mijn job toen een fulltime was en deze maar een parttime (de reden waarom de job parttime was, was: veel collega’s zijn al wat ouder en zijn op vrijdag de werkweek al beu en op maandag zijn ze nog wat moe na een druk weekend dus op maandag en vrijdag wordt er niet gewerkt)
• Ik mocht gratis met collega’s de meest spannende zakenreizen meemaken en veel gratis op zakenlunch gaan.
• Ik mocht schrijven waarover ik maar wou (als het maar aansloeg: het mocht bij wijze van spreken over tepelpiercings gaan, dat mocht ik absoluut zelf beslissen, zolang de website maar bezoekers kreeg).

Tijdens het eerste gesprek moest ik nog een extra formulier invullen met mijn gegevens: mijn lengte, mijn gewicht, kleur ogen, adresgegevens van mijn huidige werknemers, etc. Verder ging het gesprek over koetjes en kalfjes. Hij vertelde grappige anekdotes over ervaringen, roddelde over andere sollicitanten en gaf me het gevoel dat ik de job zo goed als had. Ik moest alleen nog voor een commissie verschijnen maar hij zou daar wel een goed woordje doen.

Hij gaf de indruk dat het niet uitmaakte of ik kon schrijven of niet, als ik maar flexibel en ongebonden was (er was een oudere kandidate die dat voordeel dan wel had), als ik maar gastronomisch ingesteld was en niet te kieskeurig met voedsel, als ik maar een glaasje alcohol lustte en niet weer de zoveelste vegetariër of geheelonthouder was, als ik maar bereid was om mee op reis te gaan voor de groepsspirit en om te besparen was het ook interessant als ik bereid was een slaapkamer te delen met collega’s.

Ik moest een tweede keer op afspraak komen om een sollicitatieproef af te leggen. Ik moest een website maken met software die hij zou aanreiken. Ik benadrukte dat ik websites wel kon bewerken maar dat een website hosting of housing nodig had en dat ik geen IT-er was. Ik kon niet uit het niets een website creëren. Die opmerking lachte hij weg.

Naderhand stelde de sympathieke heer voor om me aan de bushalte af te zetten. Hij moest daar toch voorbij op weg naar huis. En zo belandde ik, naïef als ik was!, in de peperdure auto van een wildvreemde. Gelukkig werd ik veilig gedropt aan de bushalte. Toen ik naderhand mijn verhaal vertelde aan mijn partner, vroeg hij zich luidop af of de man wel te vertrouwen was… Maar ik was zo verblind door de goede condities van de job dat ik me van geen kwaad bewust was.

Voor de volgende afspraak vroeg hij me of ik in Vlaanderen of Wallonië wou solliciteren. Ik was verward. Hij vertelde dat hij voor het werk geregeld naar Wallonië moest want ze hadden daar een pand opgekocht en bij wijze van inbraakpreventie moest hij daar minstens een keer per week heen om alle lichten eens aan te steken. Uiteraard vond ik dat idee een beetje eng en wilde ik in Vlaanderen op gesprek komen, vlakbij huis. Tenslotte wou ik een job dichter bij huis. Maar hij bleef volhouden dat hij geen afspraak kon maken voor mij rond het uur van mijn voorkeur tenzij ik die avond mee naar Wallonië ging. Dan moest ik er ook wel overnachten. Het was ook meteen in zekere zin een sollicitatietest, zei hij, want zo kon hij zien hoe flexibel ik was… Natuurlijk weigerde ik.

Tijdens mijn volgende afspraak bleek hij toch gewoon vrij te zijn in Vlaanderen ’s avonds. Mijn partner was niet ver uit de buurt en we hadden een uur afgesproken waarop hij gewoon het kantoor binnen zou komen. Ik was bang om terug te gaan maar bleef mezelf maar overtuigen dat de man gewoon vreemd en verward was maar vol goede bedoelingen zat. Waarschijnlijk was ik gewoon paranoïde.

Het gesprek ging weer vooral over dat reizen. Dat leek wel belangrijker dan de job zelf, ook al had hij eerder geformuleerd dat dat maar een klein aspect was van de job, iets dat slechts een paar keer per jaar voorkwam. Ik begon dus luidop mijn argwaan uit te spreken: “Ik wil gerust eens mee op reis met collega’s, zolang dit niet constant is en het beslag gaat leggen op mijn privéleven”, “Wat is eigenlijk de ‘functie’ van dat reizen? Is dat om inspiratie op te doen voor artikels?”, “Wat dóet deze organisatie eigenlijk want het is me niet duidelijk op de website…?”, “Kan je me een concréte jobomschrijving geven?!”

Het softwarepakket voor de test bleek hij vergeten te zijn. Het lag nog in zijn auto en die was vlakbij geparkeerd. Ik stelde hem voor het te gaan halen maar hij zei dat het eigenlijk niet nodig was. Hij was al overtuigd van mijn capaciteiten. Uiteindelijk besloot hij dat ik een computergenie was nadat ik succesvol een url had ingetypt en op Enter had gedrukt, iets waar hij zelf heel veel moeite mee bleek te hebben.

Ik werd hoe langer hoe onrustiger in zijn gezelschap. Ik vroeg naar credentials want ik vond online niet veel terug over het bedrijf. Hij kwam uiteindelijk aandraven met een (vermoedelijk in eigen beheer uitgegeven) horecakrant waar hij zelf in stond met een artikel en ook een Word-document met de statuten, wat op zich ook niet echt ‘bewijsmateriaal’ was. Zo’n dingen vind je zo online terug en kan je naar eigen goeddunken aanpassen.

Toen hij me vlakaf vroeg welke indruk hij maakte op mij, zei ik eerlijk dat hij nogal verward overkwam en dat ik na uren met hem praten nog steeds niet echt het idee had dat ik een duidelijk beeld had gekregen van de job en het bedrijf. Een seconde leek hij me woedend aan te staren waarop hij opnieuw een charmante glimlach boven haalde. Hij legde me nog eens uit dat het bedrijf alles wat schoon en goed was promootte, het milieu bijvoorbeeld en dat ik een nieuwe website moest maken die veel lezers zou lokken met pittige teksten zodat we partners en investeerders zouden aantrekken. De teksten moesten zelfs niets met het bedrijf te maken hebben. En ik kreeg pakken extralegale voordelen! Hij kon zijn ongeduld haast niet langer verbergen.

Ik stelde veel lastige vragen en daarop erg vage antwoorden. Toen hij ondervond dat ik het moeilijk had met zijn nadruk op het ‘reizen’ en het ‘kamers delen’ zei hij plots dat ik dat hele aspect mocht vergeten want hij zag al lang hoe ik in elkaar stak. Ik was niet het juiste type daarvoor. “Vergeet de trips”, zei hij. “Ik bied je de job aan zoals ze in de vacature stond, niets meer, niets minder”, alsof hij bang was dat ik zou afhaken. Hij vertelde me dat ik de volgende afspraak mijn contract mocht komen tekenen en ik vroeg of ik dan mijn collega’s te zien kreeg. Die vraag negeerde hij en begon over iets anders.

Ik bleef vragen stellen waaruit bleek dat ik het niet erg vertrouwde. Hij maakte een opmerking over mijn onzekere lichaamshouding. Onbewust was ik met mijn armen gekruist meer naar achter gaan leunen, alsof ik mezelf wilde beschermen… Het kon me al lang niet meer schelen welke indruk ik maakte. Deze vent was eng! Hij was erg vol van zichzelf en benadrukte bij elke vraag van mijn kant dat het aan mijn gebrek aan ervaring lag dat ik het allemaal niet goed begreep… maar ik denk dat ik het hoe langer hoe beter begreep…

Toch liet ik me een tweede keer door hem aan de bushalte afzetten. De eerste keer was ik immers voor niets ongerust geweest en hij wist dat mijn partner niet ver uit de buurt was. Onderweg vroeg hij me om advies en gaf me opnieuw de indruk dat ik veruit de beste kandidate was. Hij vertelde me dat hij een sollicitatiegesprek had gehad met een jongere sollicitante op restaurant en dat die na het gesprek in huilen was uitgebarsten. Hij vroeg aan mij of ik ervaring had met jongeren en of het drugs geweest kon zijn. Ik stond met mijn mond vol tanden en wilde gewoon uitstappen aan mijn bushalte waar mijn partner in de buurt rondhing. Ik ben nog nooit zo opgelucht geweest om ’s avonds samentroepende vreemdelingen op straat te zien. Ik glimlachte nog eens ongemakkelijk, smakte de deur van zijn auto dicht en hapte naar adem.

Hij had me beloofd de volgende dag te bellen om een derde gesprek vast te leggen en het tekenen van het contract. Maar ik had al lang besloten dat hij zijn job kon houden. Ik was niet van plan om nog te bellen of te e-mailen en dat deed hij ook niet. Ik heb sinds die avond nooit nog iets van hem gehoord. Ik had achteraf echt het gevoel dat ik stom en naïef was geweest en dat het niet veel had gescheeld of ze hadden me ’s anderdaags uit de schelde kunnen vissen. Ik was echt doodsbang geweest en in mijn angst had ik me willoos en kwetsbaar opgesteld.

Tijdens die sollicitatiesessies hadden we wat kernwoorden in Google ingetypt over het bedrijf. Wat vreemd was, was dat het nergens online te vinden was. Het had verschillende andere benamingen en zusterorganisaties en daar viel wel iets over te vinden maar alles wat te vinden was over het bedrijf, bleek uit dezelfde maand te dateren als de vacature, nochtans beweerde de man dat het bedrijf al jarenlang bestond! We ontdekten ook dat hij een ex-politieker was en dat was, denk ik, de reden waarom ik toch nog naar het tweede gesprek ben geweest. Hij was vroeger vrij vaak in de pers geweest en kon het zich dan toch niet permitteren iets illegaals uit te spoken?

Achteraf ontdekten we nog meer: Hij was lid geweest van Front National en was achteraf zijn eigen partij begonnen. De mensen die in het statuut van zijn bedrijf werden vermeld als medeoprichters of leden, waren mensen die ook ooit bij die politieke partij waren aangesloten. Hij had in het verleden een aantal frappante uitspraken gedaan. Zo ontkende hij bijvoorbeeld dat een percentage vrouwen thuis mishandeld werd door hun partner want, zo luidde zijn argument, “mannen zijn zo niet”. Hij was voor een verenigd België, radicaal tegen een splitsing van Vlaanderen en Wallonië maar deed wel erg racistische uitspraken in het verleden. Kortom, dit was niet het soort man waarmee je in zee wil gaan…

Achteraf gezien kon ik de volgende verdachte zaken op een rijtje zetten:

• De naam van de contactpersoon in de vacature, de naam van de man zelf en de naam vermeld in zijn voicemail waren drie verschillende namen.
• Hij kon geen sluitende jobbeschrijving geven en kon geen degelijke uitleg geven over waar zijn bedrijf voor stond, ook niets officieels dat zwart op wit het bestaan van het bedrijf aantoonde.
• De vacatures (er waren er drie in totaal) vroegen expliciet naar een ‘redactrice’, ‘secretaresse’, en dergelijke (duidelijk een voorkeur voor een vrouw dus) met daarna de overbodige m/v erachter! Werkervaring was niet belangrijk en specifieke studie vereisten waren er voor geen van de vacatures! Kortom: er werd iemand jong, naïef en vrouwelijk gezocht. Men vroeg ook expliciet naar een cv mét foto en naar een “vlot voorkomen” terwijl het ging om een job die zich voornamelijk achter een computer afspeelt…
• Alle vacatures waren voor jobs die erg goed in de markt liggen, waar veel concurrentie in bestaat en waar op korte tijd veel net afgestudeerden op af zouden komen.
• Op internet was haast niets te vinden over het bedrijf, buiten enkele artikeltjes op websites die door iedereen konden geschreven zijn (en waarschijnlijk door de man zelf, gezien de beknopte ongelukkige manier van schrijven die ik herkende uit zijn mails) en die dateerden van dezelfde maand waarin de drie vacatures waren verschenen. De artikels waren ook erg vaag! Zo werd bijvoorbeeld wel beschreven dat het bedrijf weer talloze succesvolle activiteiten had georganiseerd maar nergens vond je meer info of verslagen over die specifieke activiteiten.
• Voor een degelijke job zijn je competenties, ervaring en studies wél belangrijk. Het is verdacht als plots onnodig veel aandacht wordt besteed aan je uiterlijk, je culinaire voorkeuren en je bereidheid om een kamer te delen met collega’s tijdens een trip! Gewoonlijk is het ook niet meteen een pluspunt als je geregeld eens een glaasje alcohol drinkt.
• Het gebouw zag er niet uit als een kantoor. Het kon evengoed een kraakpand zijn geweest. De enige vertegenwoordiger van het bedrijf die ik ooit heb ontmoet, was de man zelf.
• Nadat ik mijn argwaan heb geuit, heb ik nooit nog iets van hem gehoord.
• Ik moest een boel gegevens noteren naast mijn cv die er gewoonlijk geheel niet toe doen bij het solliciteren: mijn gewicht en lengte bijvoorbeeld. Wou hij weten hoeveel handlangers hij nodig had om me in de kofferbak van zijn auto te tillen?
• Zijn verhalen waren nooit consistent. Als hij had gezegd dat ik tijdens de volgende afspraak mijn contract mocht tekenen, zei hij een half uur later dat er nog veel andere kandidaten waren en dat iedereen een vierdaagse opleiding moest volgen en er daarna nog een selectie volgde. De opleiding viel natuurlijk tijdens de werkuren.
• Het kantoor lag in een omgeving die niet meteen de reputatie van ‘veilig’ heeft.
• In dezelfde straat lag een bedrijf met dezelfde naam dat andere producten aanbood en wel veelvuldig op internet present was, een mogelijke dekmantel…
• Het e-mailadres uit de vacature was een doodgewoon telenetadres.
• De man was erg vaag over zijn eigen rol in het bedrijf. Hij was niet de bedrijfsleider maar had kennelijk wel veel te zeggen. Ik mocht ook zelf kiezen of ik als bestuurslid of werknemer ingeschreven werd. Het enige verschil was dat ik in het tweede geval meer zou verdienen…
• Voor een werknemer van een vzw zat de man er opvallend warmpjes in.
• …

Sinds deze ervaring ben ik erg op mijn hoede als er zich een vacature aandient van een onbekend bedrijf of onbekende instelling, zeker als de job te mooi klinkt om waar te zijn! Uiteraard zijn er achteraf voor alle veiligheid een aantal instanties ingelicht die erop toezien dat de gegevens in het bezit van dit hoogstwaarschijnlijk ‘nepbedrijf’ niet worden misbruikt en dat mij niets overkomt. Ik hoop dat andere sollicitanten door mijn getuigenis voortaan ook heel erg op hun hoede blijven tijdens het solliciteren!”

Naar aanleiding van deze getuigenis kan ik volgende tips meegeven:

• Het is veilig elk nieuw bedrijf en de bijhorende contactpersonen toch eerst even via Google op te zoeken.
• Bekijk zeker of de plaats van de sollicitatie niet opvallend afgelegen is of in een straat ligt met onveilige reputatie.
• Zorg ervoor dat je meer dan één persoon te zien krijgt van het bedrijf.
• Vermijd afspraken na 19 uur. Het is jammer als je een dag verlof moet nemen om te solliciteren maar het is veiliger om het overdag te doen.
• Meld dergelijke voorvallen bij de locale politie en vdab.

Uiteraard beschik ik over de contactgegevens van de getuige. Mits geldige motivatie en identificatie kunnen deze via mij verkregen worden.

Meer over werk, vacatures en solliciteren?