Eerste hulp bij nieuwe job – deel 2: Starten

Verzint eer je begint

“It’s not your father’s job”, vertelt Katrin Van De Water van Passion for Work, waarmee ze bedoelt dat je vroeger gewoon moest pakken wat je kon krijgen als job maar dat je anno 2011 toch iets kieskeuriger mag zijn. Iets dat je 8 uur per dag uitoefent, moet op zijn minst bij je passen en mag je niet ongelukkig maken. ’s Avonds mag je gerust nog de nieuwe beltoon van je baas zitten fluiten, zolang het maar uit enthousiasme is en niet omdat dat vréselijke deuntje je tot in je woonkamer achtervolgt na je uren.

Nadat je succesvol hebt gesolliciteerd, is het dan ook belangrijk om alert te blijven terwijl je je eerste stappen zet in een nieuwe job. Een eerste ontmoeting met je baas, een introductie of kennismaking met het bedrijf, het installeren van je nieuwe werkplek en spulletjes, een opleiding in de werkspirit, … het zijn allemaal zaken die je veel informatie geven over je werkgever en het bedrijf waarvoor je werkt en de filosofie van het bedrijf kan maar beter in de lijn liggen van hoe jij denkt, zeker als je een marketingpositie hebt.

Hier zijn een paar aandachtspuntjes die je best in de buurt houdt tijdens het aanwervingsproces en de eerste dagen na aanwerving:

• Begin niet aan je eerste werkdag zonder contract. Sommige bedrijven laten je pas een contract tekenen nadat je al dagen, soms weken aan de slag bent. Een contract is verplicht. Je bent zelf pas in orde vanaf dat het ondertekend is. Je leest het best grondig na. Kijk of de uren kloppen, het loon, de startdatum en parafeer best elke bladzijde. Laat de werkgever hetzelfde doen. Beide partijen ondertekenen de laatste bladzijde en schrijven ‘voor akkoord’. Onderteken niet dat je het arbeidsreglement hebt gekregen als dat niet het geval is.
• Als je ergens aan de slag gaat, moet je meteen een arbeidsreglement krijgen. Laat je niet vangen door loze beloftes. Als men je zegt dat je dat reglement volgende week of maand krijgt, is de kans groot dat je het helemaal niet meer te zien krijgt, hoewel op je contract zwart op wit staat dat je akkoord gaat met het arbeidsreglement en dat je een exemplaar hebt gekregen. Niet tekenen als dat niet het geval is. Maar al te vaak is zo’n reglement op kleine bedrijven gewoon onbestaande of krijg je achteraf een reglement te lezen waarin absurde regels opgenomen zijn waarmee je je helemaal niet kan verzoenen. Op veilig spelen, is de boodschap!
• Als je in een 38-uren systeem werkt, kan men je niet verplichten om 40 uur te werken. Meestal mag je dan op vrijdag om 15 uur stoppen in plaats van om 17 uur of krijg je elke maand een extra dag vrij. Verplicht overuren kloppen, mag je weigeren, zeker als ze niet reglementair worden uitbetaald.
• Bij een aantal bedrijven worden overuren uitbetaald als onkostennota’s. Onkostennota’s dienen enkel als vergoeding voor werknemers als zij zelf materiaal bekostigen dat zij nodig hebben om hun job goed te kunnen uitoefenen en dat uiteindelijk door de werkgever wordt terugbetaald. Overuren moeten op de standaard loonbrief zichtbaar zijn, anders heb je ze officieel niet gemaakt. Dit heeft dus ook gevolgen voor de berekening van belastingen en extra vergoedingen.
• Er zijn vaste regels voor het uitbetalen van overuren. Voor weekendwerk krijg je ook meer betaald. Op zaterdag zou je 150% van je loon moeten krijgen, op zondag 200%. In principe moet je die uren ook op een evenredige manier als extra verlofdagen kunnen recupereren. In overeenkomst met je werkgever kan je een lagere vergoeding aanvaarden, zolang je je maar bewust bent van hoe lang je werkt en wat je er voor terug krijgt. Maar al te vaak wordt er te hard geprofiteerd van jonge, onervaren werkkrachten, vooral bij kmo’s.
• Weet goed wat het minimumloon is voor werkkrachten met jouw aantal jaren ervaring en diploma. Je kan deze gegevens gemakkelijk online terugvinden. Als je werkgever 3 Lamborghini’s heeft en 7 appartementen verhuurt terwijl jij na jaren nog steeds voor het minimumloon je best zit te doen, dan wordt het tijd om eens aan zijn mouw te trekken of om een nieuwe job te zoeken.
• Probeer zo snel mogelijk te achterhalen in welke mate je werkelijke taken overeenkomen met de jobomschrijving uit de vacature. Vaak worden er veel beloftes gemaakt – “Nu moet je je nog even hiermee bezighouden maar binnen een paar maand mag je doen waarvoor je hebt gestudeerd / wat in de vacature stond…” – die niet worden nagekomen. Je solliciteert voor iets dat je aanspreekt. Het is niet de bedoeling dat je dan een compleet andere job onder je neus geschoven krijgt.
• Ga eens na of je niet met een ‘duivenkot’ te maken hebt. Stel jezelf de volgende vragen: “Hoeveel vacatures staan er online van dit bedrijf?”, “Komen er op regelmatige basis vacatures te staan voor dezelfde posities?”, “Gaat het om een vaste groep werknemers of wordt er elke maand wel iemand ontslagen waarna er weer een nieuwe aanwinst moet worden opgeleid?”, “Hoe lang werken je toekomstige collega’s er al?”, “Zien ze er gelukkig uit?”
• Word je voldoende begeleid voor je job? Bij elke job moet je nieuwe dingen leren: nieuwe collega’s, nieuwe context, nieuwe regels, nieuw product, nieuwe software, etc. Men kan niet van je verwachten dat je alles al kan. Je moet dus bij je collega’s en/of werkgever terecht kunnen als er iets niet (goed) lukt.
• Als bediende word je niet betaald voor je middagpauze. Je hebt dan ook altijd recht op een half uur middagpauze. Er moet ook een ruimte voorzien zijn op het bedrijf om te lunchen of een pauze te nemen. Niemand mag je verplichten om verder te werken terwijl je je boterhammen opeet. De boog kan niet altijd gespannen staan. Je werkt pas optimaal als je af en toe je hersenen eens kan laten rusten, al is het maar vijf minuutjes.
• Je hebt altijd het recht om iets te weigeren als je je ergens echt ongemakkelijk bij voelt, zeker als het totaal niet ter sprake kwam tijdens de sollicitatierondes. Je hoeft niet in de spits naar Brussel te rijden als je pas je rijbewijs hebt en nog onzeker bent, je hoeft geen bestelwagen te besturen als je dat niet gewend bent en je de kans niet krijgt er eerst aan te wennen, men kan je niet dwingen om last minute een toespraak te geven in buitenland over een onderwerp waar je eigenlijk geen kaas van hebt gegeten. Natuurlijk mag het wel! Dan toon je dat je flexibel bent.
• Een contract is een overeenkomst. Dat wil zeggen dat je er allebei mee akkoord gaat. Als je op het werk geïntimideerd wordt of slecht behandeld, vernederd wordt door je werkgever in het bijzijn van je collega’s, uitgelachen door collega’s in het bijzijn van klanten, dan mag je laten horen dat je daar niet mee akkoord gaat. Een werkgever verdient je vertrouwen en respect maar hij heeft ook zijn verplichtingen ten opzichte van jou. Niemand heeft het recht om je respectloos te behandelen!
• Het is niet verstandig met iemand samen te werken die handelt in strijd met de wet. Als je bij controle plots moet liegen over je functie of helemaal je gezicht niet mag laten zien, als er plots spullen moeten verdwijnen naar de kelder dan kan je ervan op aan dat er iets loos is en dat je werkgever iets te verbergen heeft. Als je met die kennis blijft werken voor die werkgever, ben je in zekere zin medeplichtig.

Een belangrijke tip die ik kan meegeven in het algemeen bij het uitoefenen van een job waarbij je niet naar waarde wordt geschat, waarbij je niet wordt behandeld zoals het hoort, waarbij men zich duidelijk niet bewust is van jouw basisrechten, is de volgende:

“Je kan altijd stoppen.”

Het is niet ideaal als je een huis moet afbetalen of een appartement huren, als je kinderen ten  laste hebt, etc. Maar bedenk dat je gezondheid en psychisch welzijn prioritair zijn. Als je zelf stopt met een job moet je je voor de RVA verantwoorden maar als je voldoende argumenten hebt om te stoppen met je job en eventueel een doktersbriefje, is de kans groot dat je toch tijdelijk een uitkering krijgt en kan je intensief verder zoeken naar iets beters (en als het op je werk zo erg is dat je het niet volhoudt, wordt het aanbod ‘betere jobs’ plots veel groter).

Nog beter is het om zulke situaties te voorzien. Vertrouw op je gevoel. Als je eerste indruk van een bedrijf al niet positief is, is het eigenlijk maar al te gek om een contract te tekenen. En hoe vreselijk de VDAB ook wordt gedemoniseerd, die mensen werken daar echt om jou te helpen en zullen je niet dwingen om een job aan te nemen die al op voorhand gedoemd is om je ongelukkig te maken (ik spreek uit ervaring), zeker niet als je voldoende motivatie toont en acties onderneemt om een (nieuwe) job te vinden. Zij willen gelukkige werknemers de maatschappij insturen en staren zich niet blind op louter cijfers.

De beste oplossing is dus om na een erg negatieve eerste indruk te laten weten dat je toch geen interesse meer hebt. Op dat punt kan het bedrijf nog gemakkelijk een sollicitant terug uit de vorige selectieronde vissen… en wie weet voelt die zich dan weer wel gelukkig op dat bedrijf.

Meer over werk, vacatures en solliciteren?